การรู้จักตนเอง

คุณมีแนวคิดอันวิเศษวิโสในเรื่องการรู้จักตนเอง โดยคิดว่าเพื่อรู้จักตนเอง คุณต้องฝึกหัด ต้องทำสมาธิ ต้องทำสารพัดอย่าง 

แท้จริงแล้วการรู้จักตนเองนั้นง่ายดายมาก ในการรู้จักตนเอง ก้าวแรกคือก้าวสุดท้าย จุดตั้งต้นคือจุดจบ ที่สำคัญอยู่ที่ก้าวแรก 

เพราะการรู้จักตนไม่ใช่เรื่องที่คุณจะร่ำเรียนจากคนอื่น ไม่มีผู้ใดสามารถสอนการรู้จักตนเองแก่คุณได้ คุณต้องค้นหาและค้นให้พบด้วยตนเอง ซึ่งมิใช่เรื่องที่น่าพรั่นพรึง พิลึกพิลั่น มันเป็นสิ่งที่แสนเรียบง่ายที่สุดแล้ว 

การรู้จักตนเองคือการหมั่นเฝ้าดูความประพฤติและวาจาของคุณ สิ่งที่คุณแสดงออกในความสัมพันธ์แต่ละวัน พึงตั้งต้นที่สิ่งทั้งหมดเหล่านั้น 

แล้วต่อจากนั้นคุณจะพบว่า การรู้จักตนเองยากเย็นแสนเข็ญเพียงไร เพียงเฝ้าดูลักษณะนิสัยความประพฤติของคุณ วาจาที่คุณพูดกับคนใช้ กับเจ้านายของคุณ ทัศนะที่คุณมีต่อผู้คน ต่อแนวคิดและสรรพสิ่ง 

พึงเฝ้าดูความคิดเจตจำนงของคุณบนบานกระจกเงาแห่งความสัมพันธ์ แล้วคุณจะพบว่าในขณะที่เฝ้าดูอยู่ คุณต้องการจะแก้ไข คุณจะบอกว่า 'นี่ดี นั่นไม่ดี ฉันต้องทำสิ่งนี้ และไม่ทำสิ่งนั้น' 

เมื่อคุณมองเห็นตนเองบนกระจกเงาแห่งความสัมพันธ์แล้ว ท่าทีของคุณคือการกล่าวโทษหรือตัดสิน นั่นคือคุณทำให้สิ่งที่คุณเห็นบิดเบี้ยวไป 

ถ้าคุณสังเกตทัศนะของคุณต่อผู้อื่น ต่อแนวคิดและสรรพสิ่ง บนบานกระจกแห่งความสัมพันธ์ คุณเพียงหมั่นสังเกตให้เห็นความจริงโดยปราศจากการตัดสิน การประณามหรือการยอมรับแล้ว 

จากนั้นคุณจะค้นพบว่า การสัมผัสรู้เยี่ยงนั้นมีบทบาทของมันเอง นั่นแหละคือจุดเริ่มต้นของการรู้จักตนเอง การเฝ้ามองตนเอง เฝ้าสังเกตสิ่งที่คุณกำลังทำ กำลังคิดอยู่ สังเกตเจตจำนงและแรงจูงใจของคุณ ว่าคืออะไร โดยไม่ประณามหรือตัดสิน มันทำได้ยาก 

เพราะโครงสร้างทางวัฒนธรรมวางอยู่บนรากฐานของการประณาม การตัดสินและการกำหนดคุณค่า เราได้รับการอบรมบ่มเพาะมาว่า 'ต้องทำสิ่งนี้ ไม่ทำสิ่งนั้น' 

แต่หากคุณมองบนบานกระจกแห่งความสัมพันธ์โดยไม่นึกถึงสิ่งตรงข้ามได้แล้ว คุณจะพบว่าการรู้จักตน ไร้จุดจบอย่างสิ้นเชิง การสอบสวนเพื่อมองให้เห็นว่าการรู้จักตนนั้น คือกระแสที่เคลื่อนออกไปข้างนอก แล้วหวนกลับมายังภายใน 

อย่าง เราเริ่มมองดวงดาว แล้วก็ย้อนมองเข้าสู่ภายในตน ฉันใดก็ฉันนั้น เรามองหาสัจจะ หาพระเจ้า หาความมั่นคงปลอดภัย หาความสุข มองหาสิ่งเหล่านี้ในโลกวัตถุ 

เมื่อมิอาจพานพบจากที่นั่น เราหวนกลับเข้าสู่ภายใน การสืบเสาะเพื่อค้นหาพระเจ้าภายใน อาตมันหรืออะไรก็ตาม จะยุติลงอย่างสมบูรณ์เมื่อรู้จักตนเอง 

จากนั้นจิตจะสงัดเงียบ ไม่ใช่เงียบโดยทำตามวินัย แต่ด้วยความเข้าใจ ด้วยการเฝ้าสังเกตและการรู้สึกตนอยู่แต่ละขณะนาทีโดยไม่เลือก

อย่าได้พูดว่า 'ฉันต้องรู้สึกตัวทุกๆนาที' เพราะนั่นเป็นการสำแดงออกของความโง่เขลา เมื่อเราต้องการจะไปให้ถึงจุดหมายสักแห่ง ต้องการบรรลุถึงภาวะใดโดยเฉพาะที่สำคัญคือการรู้สึกตนและอยู่กับการรู้สึกตนโดยไม่สั่งสมพอกพูน

เพราะว่าในทันทีที่คุณเก็บสั่งสม คุณจะตัดสินให้ค่าจากศูนย์กลางนั้น การรู้จักตนเองมิใช่กระบวนการสั่งสม มันเป็นกระบวนการค้นพบในแต่ละขณะของสัมพันธภาพ